Hiperfiksacja: objawy, przyczyny i jak sobie z tym poradzić

Wstęp

Czy kiedykolwiek prawie spóźniłeś się na lot, ponieważ byłeś tak pochłonięty sprzątaniem domu przed wyjazdem? A może pogrążyłeś się w dokończeniu zadania do świtu i zapomniałeś o spotkaniu z przyjacielem na śniadaniu? To sporadyczne uczucie, z którym wielu z nas może się utożsamić. Jednak u osób ze spektrum autyzmu lub ADHD zdarza się to często i nazywa się hiperfiksacją. Hiperfiksacja ma miejsce wtedy, gdy skupiasz się na konkretnym zainteresowaniu lub czynności i stajesz się nią zbyt zaabsorbowany dla własnego dobra. Chociaż nasze pasje i zainteresowania są zdrowe i satysfakcjonujące, nadmierne skupienie na nich może naprawdę utrudniać nam codzienne życie i dobre samopoczucie.

Co to jest hiperfiksacja

Czy kiedykolwiek czułeś, że świat wokół ciebie blaknie, gdy angażujesz się w coś, co Cię głęboko interesuje? Cóż, to jest hiperfiksacja. Można to również nazwać „hiperfokusem”, ponieważ aktywność skupienia zajmuje większość twoich myśli, czasu i energii ^[1] . Na początku może to być dla Ciebie pozytywne doświadczenie, ponieważ dużo się uczysz i dobrze się przy tym bawisz. Ale ostatecznie, gdy poczujesz się przytłoczony, możesz zacząć zaniedbywać swoją pracę, zobowiązania społeczne, a nawet dbać o siebie. Utrata fragmentów czasu i brak możliwości skupienia się na innych ważnych obszarach życia może skutkować brakiem równowagi, która może mieć wpływ na ogólne samopoczucie. Na przykład, jako pisarz z ADHD, kiedy jestem nadmiernie skupiony na pracy, niechcący opóźniam posiłki lub brakuje mi kontaktu z ludźmi. To ostatecznie sprawia, że czuję się wypalony, a nawet samotny. Więcej informacji na temat hiperfiksacji ADHD

Jakie są objawy hiperfiksacji

Jak już ustaliliśmy, hiperfiksacja odłącza nas od świata zewnętrznego i innych równie ważnych obowiązków. Chociaż objawy mogą się różnić w zależności od osoby, oto kilka typowych objawów, na które należy zwrócić uwagę:

• Tracisz poczucie czasu: czy to będzie godzina, czy dziesięć, kiedy wyjdziesz z aktywności związanej z fiksacją, będziesz miał problem z przypomnieniem sobie, gdzie minął cały ten czas ^[2] .
• Nie zauważasz, co dzieje się wokół Ciebie: nie słyszysz ludzi wokół, nie pamiętasz o jedzeniu i piciu wody, nawet nie zauważasz, że na zewnątrz szaleje gwałtowna burza. Tracisz kontrolę nad otaczającym Cię światem i skupiasz się wyłącznie na swojej aktywności.
• Masz niezwykły poziom koncentracji: spędzasz godziny pochłonięty swoją aktywnością, więc jesteś w stanie poczynić duże postępy w swojej aktywności, ale niewiele poza tym.
• Nieumyślnie zaniedbujesz obowiązki: Nie dotrzymujesz terminów w pracy lub pozwalasz, aby obowiązki domowe poszły w niepamięć. W rezultacie masz napięte relacje i trudności w pracy.
• Czujesz się samotny lub oddalony od bliskich: jesteś tak pochłonięty swoją działalnością, że często odrzucasz zaproszenia lub izolujesz się, nie pojawiając się towarzysko.
• Czujesz się wyczerpany fizycznie: nie możesz spać i jeść prawidłowo z powodu stresu i niepokoju, jakie wywołuje hiperfiksja ^[3] .
• Wahasz się pomiędzy zainteresowaniami: na przykład przez kilka tygodni masz obsesję na punkcie nauki gotowania, ale potem całkowicie to kończysz i zaczynasz zajmować się ogrodnictwem jako nowym, pochłaniającym wszystko zainteresowaniem.

Koniecznie przeczytaj – Hiperfiksja autystyczna

Jakie są przyczyny hiperfiksacji

Przyczyny hiperfiksacji mogą być tak różne, jak ludzie, którzy jej doświadczają. Często jest to kombinacja czynników genetycznych, środowiskowych i psychologicznych. Niektóre z potencjalnych przyczyn obejmują:

• Neuroróżnorodność: Jeśli masz spektrum autyzmu lub ADHD, możesz być bardziej podatny na hiperfiksję, ponieważ Twój mózg inaczej przetwarza informacje i doświadczenia ^[4] .
• Ucieczka od stresu: Być może po prostu próbujesz uciec od stresorów życiowych, radząc sobie z nadmiernym skupianiem się na czymś innym, co nie przeszkadzałoby ci.
• Zainteresowania i pasja: Możesz być naprawdę zainteresowany i pasjonować się konkretną działalnością. Szczęście, jakie ci daje, skłania cię do głębszego zanurzenia się w nim.
• Ścieżki nagrody w mózgu: Zaangażowanie się w aktywność związaną z hiperfiksacją może wywołać uwalnianie dopaminy, wzmacniając Twoje zachowanie i tworząc pętlę sprzężenia zwrotnego. „Czujesz się dobrze” za każdym razem, gdy angażujesz się w fiksację, więc nie przestajesz się angażować.

Porozmawiaj z naszymi ekspertami

Jak sobie radzić z hiperfiksacją

Nie musisz całkowicie rezygnować ze swoich specjalnych zainteresowań. Istnieje kilka strategii, które pomogą Ci poradzić sobie z hiperfiksją i utrzymać równowagę w życiu:

• Kontroluj siebie: Bądź ze sobą szczery co do tego, jak intensywna jest twoja hiperfiksacja i jak wpływa ona na inne obszary Twojego życia. Autorefleksja jest doskonałym narzędziem do budowania świadomości.
• Zarządzanie czasem i wyznaczanie granic: Bądź swoim najlepszym przewodnikiem i ustal konkretne limity czasowe na realizowanie swoich zainteresowań. W ten sposób możesz zapewnić zrównoważony podział czasu na wszystkie pozostałe obowiązki ^[5] .
• Budowanie i szukanie wsparcia: Kontaktowanie się z przyjaciółmi i rodziną i oparcie się na nich może zapewnić wsparcie emocjonalne, a także świeże perspektywy. Mogą nawet powstrzymać Cię przed zbytnim popadnięciem w fiksację.
• Struktura rutyny: Stwórz dla siebie dobrze określoną codzienną rutynę, aby walczyć ze wszystkimi zakłóceniami, jakie może powodować hiperfiksja. Pamiętaj, aby w równym stopniu przeznaczać czas na pracę, wypoczynek i dbanie o siebie.
• Praktyki uważności: Ugruntowujący efekt medytacji może pomóc Ci odzyskać kontrolę nad myślami i emocjami. Może także zmniejszyć niepokój i stres.
• Interwencje terapeutyczne: Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) może pomóc Ci zidentyfikować wzorce myślenia i zachowania, które Ci nie służą, oraz je zmodyfikować.
• Leki: Jeśli cierpisz na chorobę podstawową, taką jak ADHD lub OCD, Twój psychiatra może przepisać leki w celu opanowania tych schorzeń, które przyczyniają się do hiperfiksacji.

Koniecznie przeczytaj: Hiperfiksacja kontra hiperskupienie

Wniosek

Hiperfiksacja to złożone zjawisko, które może mieć zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ na Twoje życie. Możesz być zachwycony intensywną pasją i wiedzą, jaką może ci dać w konkretnym temacie, ale może również zakłócić twoje codzienne życie i dobre samopoczucie. Utrata poczucia czasu, oderwanie się od otoczenia i zaniedbywanie obowiązków i bliskich to tylko niektóre z poważnych konsekwencji hiperfiksacji. Czynniki genetyczne i środowiskowe mogą powodować hiperfiksję. Jeśli masz ADHD lub jesteś w spektrum autyzmu, prawdopodobieństwo wystąpienia tego zjawiska może być większe. Angażowanie się w czynność fiksacji może uwolnić dopaminę i sprawić, że będziesz się w nią angażować jeszcze bardziej. Sama chęć ucieczki od stresu może również wpędzić Cię w hiperfiksację. Możliwe jest zrównoważenie specjalnych zainteresowań z rozwojem osobistym, znaczącymi relacjami i ogólnym dobrostanem. Rozpoznanie swojej hiperfiksacji i przyznanie się do jej wpływu na inne obszary życia jest pierwszym krokiem do poradzenia sobie z nią. Możesz także zachować większą ostrożność i wyznaczać granice czasu spędzanego na swoich zainteresowaniach. Specjalista ds. zdrowia psychicznego może pomóc Ci w przyjęciu zdrowych strategii radzenia sobie, aby osiągnąć tę równowagę. Możesz zwrócić się o pomoc do ekspertów z United We Care . Nasz zespół ekspertów ds. dobrego samopoczucia i zdrowia psychicznego może poprowadzić Cię przez najlepsze metody poprawy dobrego samopoczucia. Poznaj nasze kursy we własnym tempie

Bibliografia:

[1] Ashinoff, BK, Abu-Akel, A. Hiperfokus: zapomniana granica uwagi. Badania psychologiczne 85, 1–19 (2021).https://doi.org/10.1007/s00426-019-01245-8 [2] Hupfeld, KE, Abagis, TR i Shah, P. Życie „w strefie”: hiperfokus u dorosłych z ADHD. ADHD Atten Def Hyp Disord 11, 191–208 (2019). https://doi.org/10.1007/s12402-018-0272-y [3] Terri Landon Bacow, Jill Ehrenreich May, Leslie R Brody i Donna B Pincus (2010) Czy istnieją specyficzne procesy metapoznawcze związane z zaburzeniami lękowymi u młodzieży? , Badania psychologiczne i zarządzanie zachowaniem, 3:, 81-90, DOI: 10.2147/PRBM.S11785 [4] R. Nicholson, „Hiperfokus w autyzmie: eksploracja inspirowana zasadami neuroróżnorodności”, Rozprawa doktorska, Uniwersytet Immaculata, 2022. [Online]. Dostępne: https://library.immaculata.edu/Dissertation/Psych/Psyd458NicholsonR2022.pdf [5] Erguvan Tugba Ozel-Kizil, Ahmet Kokurcan, Umut Mert Aksoy, Bilgen Bicer Kanat, Direnc Sakarya, Gulbahar Bastug, Burcin Colak, Umut Altunoz , Sevinc Kirici, Hatice Demirbas, Bedriye Oncu, „Hiperfokus jako wymiar zespołu nadpobudliwości psychoruchowej u dorosłych”, Research in Developmental Disabilities, tom 59, 2016,https://doi.org/10.1016/j.ridd.2016.09.016